Woonplant van de maand november: Bijzondere orchideeën

Gepubliceerd op 1 november 2016

Het aanbod aan orchideeën wordt steeds rijker. Centraal staan deze maand zes onontdekte schatten, die grenzen verleggen en buitenaards mooi zijn.

Spannende doorkijkjes

Sprookjesachtige vormen en buitenaards mooie bloemen: orchideeën zijn volmaakte natuurlijke elementen om de sfeer van een andere wereld mee op te wekken. Je richt er een binnenruimte mee in die het gevoel geeft dat alles mogelijk is. De aparte semi-transparante opbouw van deze woonplanten – ijle stengel, zware kroon, bizarre sprieten – helpt om er spannende doorkijkjes mee te maken. Speel een beetje met spiegels en perspectieven en de bloemen lijken door de kamer te zweven.

Mooie vervreemding

Bij deze stijltrend, The World Beyond, horen waterachtige patronen met vlekken en spatten, maar ook halfedelstenen, kristallen en een sterrenhemel. Combineer de spectaculaire vormen van deze bijzondere orchideeën met glanzend porselein, iriserend glazuur, potten met kleurverloop en batikmotieven voor een extra dromerig effect. Vooral aparte kleuren als donkergroen, dieprood, lila en grijsgroen dragen bij aan het fantasievolle gevoel. De vervreemding wordt compleet als de ijle vormen van de woonplanten een contrast vormen met grillige takken in de buurt.

Orchideeën en verzorging

Als de lucht binnen heel droog is, bijvoorbeeld door centrale verwarming, kunnen de knoppen van orchideeën het beste dagelijks even worden verneveld. Dat voorkomt dat ze uitdrogen en niet meer opengaan. Voor alle orchideeën geldt dat ze het mooist blijven onder 'liefdevolle verwaarlozing'. Het volstaat om eens in de 10-14 dagen de kluit een half uurtje onder water met orchideeënvoeding laten staan, daarna goed laten uitlekken. Uitgebloeide bloemen even wegplukken, woonplant verder met rust laten.

Vol & rijk

Cymbidium lijkt helemaal niet op een klassieke orchidee, door de gulle hoeveelheid grasachtig blad. Dat maakt er een mooie volle woonplant van, waar een of meerdere takken uitkomen. Hieraan komen een lange reeks prachtige kelkachtige bloemen die twee tot drie maanden blijven bloeien. De bloemen kunnen geel, groen, oranje en roomwit zijn. Geef Cymbidium een lichte plek, maar hou hem uit de volle zon.

In het wild groeit Cymbidium van het tropisch regenwoud tot in de Himalaya, ook op plaatsen met wintervorst. Er zijn ongeveer 70 soorten bekend.
Na de bloei de plant verpotten en in de tuin zetten (er mag een beetje vorst overgaan) maakt de kans op een nieuwe ronde bloemen het grootst.
Cymbidium komt van het Griekse 'Kymbe' dat boot betekent en verwijst naar de holte in de lip van de bloem.
De orchidee staat symbool voor moraal en deugd, in Azië is het een eer en een gebaar van respect om een Cymbidium te krijgen of te mogen geven.

Sierlijk & wulps

Paphiopedilum heeft hoog en mooi groen blad, wat deze plant ook zonder bloemen al heel aantrekkelijk maakt om naar te kijken. De bloemen mogen er echter zijn: roodbruin, geel of groen, met een mooie tekening en een sierlijke, wulpse vorm. De orchidee wordt ook wel Venusschoentje genoemd, omdat de lip de vorm van een fraaie slipper heeft. Het is een schaduworchidee die halfschaduw kan hebben, maar geen volle zon. Paphiopedilum houdt van frisse lucht, mits het niet te koud is.

In het wild groeit deze orchidee vooral in Zuid-Oost Azië.
De lip is in werkelijkheid een vliegenval die helpt andere Paphiopedilums te bestuiven.
De naam is afgeleid van Paphos, een stad op Cyprus, waar godin Aphrodite uit de zee rees en 'pedilion' dat in Oud-Grieks slipper betekent. Ironisch genoeg is er op heel Cyprus geen wilde Paphiopedilum te bekennen.
De plant is in 1886 voor het eerst officieel omschreven en zorgde voor grote opwinding onder Victorianen, vanwege de wat… erotische uitstraling.

Fotogeniek & klassiek

Cattleya is een tropische orchidee die alleen voorkomt in Zuid- en Midden-Amerika. Het zijn markante woonplanten, met een schijnknol waaraan slechts enkele dikke bladeren zitten. De bloemen zijn meestal 10 tot 20 cm in doorsnee, en variëren in kleur van wit over geel, oranje, groen, roze, paars, en prachtige pastelkleuren. Soms geuren ze heerlijk, wat Cattleya de bijnaam ‘Koningin van de Orchideeën’ heeft opgeleverd. De plant staat graag licht, maar niet in direct zonlicht. Kluit tussen dompelbeurten door bijna laten opdrogen. Cattleya gedijt op hoge luchtvochtigheid: zet de pot op een soort eilandje van vochtige kleikorrels.

De bloemen van Cattleya kunnen tot wel 15 cm groot worden.
Van alle orchideeën heeft Cattleya meest gevarieerde verschijningsvorm.
De uitdrukking 'catleyaën' ('faire catleya' of 'arranger les catleyas') is een eufemisme voor amoureus gefoezel door Odette en Swann in Marcel Prousts 'Op zoek naar de verloren tijd'.
In de thriller 'Colombiana' heet de hoofdpersoon Cataleya en speelt de orchidee een hoofdrol in het plot.

Opvallende kleuren

Zygopetalum groeit in Zuid-Amerika op boomstronken, rotsen en op de bodem tussen bladeren. De bloemen zijn roodpaars, groenbruin en soms bijna blauw, sommige soorten geuren zoetig. Geef Zygopetalum een lichte standplaats, maar niet in direct zonlicht. Na de bloei de bloeistengel onderaan eruit snijden. Vanuit een nieuwe scheut geeft de orchidee weer bloemen. Daar is wel geduld voor nodig: het kan 8 tot 12 maanden duren.

De naam is afgeleid van het Oud-Griekse 'zygon' dat juk betekent en verwijst naar de twee uitstekende kroonbladeren.
Zygopetalum is een van de kleinste orchideefamilies: er zijn slechts 15 soorten bekend. Het aantal Zygopetalum hebriden is overigens vele malen groter.
De meest voorkomende kleuren (paars, bruin en groen) en patronen (vlekken en delta's) zijn terug te vinden op elke Braziliaanse Fashion Week: de plant is elk jaar weer een nationale inspiratiebron.
In de Griekse mythologie is Zygo de 'eerstgeboren rivier' waar alle andere rivieren uit voort zijn gekomen. Het stroombeeld (ook bekend als de delta) in de lip van de orchidee verwijst daarnaar.

Prachtige alien

Brassia heeft gebogen stengels met 10 tot 15 groenachtige bloemen met een doorsnee van 15 tot 20 cm. De bloemen zelf zijn zwart-paars gevlekt en de witte lippen hebben aparte groene vlekken. Deze bovenaardse uitstraling maakt van Brassia een zeer opvallende orchidee, afkomstig uit de vochtige regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika. De lange lintbloemen hebben hem de bijnaam spinorchidee opgeleverd. Ondanks het exotische uiterlijk is heerlijk geurende Brassia goed te houden in de huiskamer.

Brassia is vernoemd naar de illustrator William Brass, die eind 18e eeuw van sir Joseph Banks de opdracht kreeg bijzondere orchideeën te verzamelen.
In het wild lokt de orchidee met haar spinnenvorm Spinnendoderwespen die in de lip steken en zo andere Brassia's bestuiven.
Omdat de bloemen van Brassia zo fijn en licht zijn, bewegen ze al als je erlangs loopt. Om die reden wordt de orchidee in Zuid-Amerika ook wel 'Dansende dame' genoemd.

Bloeiende miniboom

Dendrobium onderscheidt zich van andere orchideeënsoorten door het trosje bloemen dat zich vormt bij de oksel bij elk blad. De bloemen geven een heerlijke geur. In het wild groeit deze orchidee zowel in de koele bergen van de Himalaya tot in de jungle van Nieuw-Guinea en de woestijn van Australië, dus een huiskamerklimaat kan hij makkelijk hebben. Dendrobium bloeit gemiddeld vier maanden en staat erom bekend nogmaals te bloeien bij wie een paar maanden geduld kan opbrengen.

Er zijn ongeveer 1200 verschillende soorten Dendrobium.
De orchidee is bekend sinds 1799 toen Olof Schwartz hem voor het eerst beschreef.
De naam komt van het Griekse dendron (boom) en bios (leven): in het wild groeit de plant als epifyt op bomen.
Veel Dendrobiumsoorten staan erom bekend uitstekend tolueen (het belangrijkste ingrediënt van thinner) en xyleen (oplosmiddel voor harsen en vetten) uit de lucht te kunnen zuiveren.